موج بافی
موج بافی (گلیم)
دستبافته اي با نقوش هندسي درشت، با تار و پود پشم دست ريس
موج (گلیم)
موج، گلیمی است که در دو تکهٔ هم اندازه که به شیوهٔ اریب بافی متعادل و با طرح جناغی بافته می‌شود. سپس به یک دیگر می‌دوزند انتهای موج را با منگوله تزیین می‌دهند.طول این دست بافت ۲/۵و عرض آن را ۴ تخته باریک تشکیل می‌دهد، این۴ تخته را همیشه سر هم بافته می‌شود و ۹/۵متر طول دارد.
این دستبافته در بین عشایرها و روستاییان، رختخواب‌های اضافی را در اتاق‌های مهمان‌خانه‌شان جای می‌دادند، که روی هم چیدنشان هم چندان زیبا نیست.
تاریخچه موج بافی
ایران کشوری که تنوع زیستی، بومی و فرهنگی فراوانی دارد و در هر قسمت آن طرح و رنگ و نقشی که بافته مردمان خوب این سرزمین است به آن هویتی زیبا بخشیده است. موج بافی، یکی از صنایع دستی مناطق کردنشین است که بیشتر میان عشایر و کوچ نشینان این مناطق دیده می شود.
موج بافی در ابتد در منطقه اورامانات صورت می‌پذیرفته است. روزگاری جزو کالاهای اصلی هر خانواده ای در کرمانشاه بود روز به روز در ورطه فراموشی قرار گرفته است.موج بافی از جمله صدها هنروصنایع دستی مردمان مناطق غربی ایران است که از قدمتی دیرینه برخوردار بوده وسالیان سال با مردم عشایر و روستایی و شهری استان کرمانشاه همراه و همسفر بوده است.
موج بافی ، یکی از صنایع دستی مناطق کردنشین است که بیشتر میان عشایر و کوچ نشینان این مناطق, دیده می شود.موج پارچه‌ی دستبافته ای است بیشتر با طرح‌های چهارخانه‌ای درشت که تماماً , از پشم بافته می‌شود و در چهارخانه‌های آن از رنگهای متعددی استفاده می‌گردد.
گونه‌ها موج بافی
موج‌بافی به طور کلی به ۲ دسته مورد استفاده می‌شود:
بافت جانمازی یا سجاده
رختخواب پیچ
بافندگان این دست بافته آن را به ۴۰ تیکه که به عنوان روانداز یا روتختی استفاده می‌شود، می‌بافند. در سطرها ی بعدی در بارهٔ رختخواب پیچ توضیح کامل داده می‌شود.
پس بهتر که هر دست رختخواب اعم از تشک و لحاف را درون یک بقچهجای دهند، و به یک دیوار از خانه تکیه دهند که متکا یا رو متکاسفید .گل دوزیشده در رویش قرار داده شود که کلی بر زیبایی مهمان خانه می‌افزاید. و نشانگراین مطلب که کدباتو خوش سلیقه‌ای در خانه مشغول به کار است. موج بافی در ابتدا کاملاً ساده بافته می شده است، اما با گذشت زمان چون به بافت ظریفی احتیاج داشته‌اند، دستگاه‌های آن پیچیده تر شد و این دستگاه‌ها مخصوص منطقه‌های یک جا نشینی هست.
نقش‌های موج‌بافی
کشکول
حوض
گل
چونکه
چخماق
پنچه
کله کبکی
گله گله
مزلیخ
کی یل
چار خانه
سه حوضی
ابزارهای موج‌بافی
در صورتیکه پود پارچه از چند رنگ تشکیل شده باشد، در مواقع لزوم از ماسوره‌های رنگارنگ استفاده می‌گردد.
همچنین دستگاه مجهز به شانه‌ای است که پود را در لابه‌لای تارها محکم می‌کند. نمره شانه بستگی به, تراکم نخهای تار ، در عرض پارچه دارد. در گذشته شانه‌ها از جنس نی بوده ولی امروزه, نوع فلزی آن عمومیت بیشتری دارد.
شانه در چهارچوبی از جنس چوب قرار می‌گیرد که به آن دفتین می‌گویند که توسط بازوهایی به بالای دستگاه, متصل است که با حرکت نوسانی رفت و برگشت پودها را به لبه پارچه زده, و نخهای تار را از یکدیگر جدا می‌سازد.
ابزاری است که پشم‌های گوسفندان را با آن کی چینند، در واقع همان قیچی است.
ترکه‌های بلند :
این ابزار از جنس چوب می‌باشد، برای ضربه زدن بر روی پشم می‌زنند تا الیاف از هم دیگر جدا شوند.
تشی :
ابزاری است از جنس چوب و به شکل دوک می‌باشد که با این وسیله دوک را می ریسند و آن را تبدیل بهریسمانهای نازک کی کنند.
دیگ‌ها و تیان‌های رنگرزی :
برای رنگ کردن پشم استفاده می‌شود.
میله نئی :
این ابزار ۷cmطول دارد، و کار کردن با آن به این صورت است که نخ پشم دور آن می‌تابند و به جای ماسوره در ماکو استفاده می‌شود.
چووارچو :
ابزاری است که نخهای تار به اندازهٔ رختخواب پیچ به آن بسته می‌شود.
مواد اولیه موج بافی
پشمماده اصلی این دست بافته می‌باشد، که توسط دامداران بدست می‌آیند، مهندسان صنایع نساجی , درباره این مواد می‌گویند:پشم الیافی است که مانند مو و کرک، از پروتین مخصوص به عنوان کراتین تشکیل شده است، که همین پروتین به علت داشتن مواد زیادی گوگرد از سایر پروتین ها متمایز می‌با شد
پشم موج بافی
مادهٔ اصلی این دست بافته می‌باشد، که توسط دامداران بدست می‌آیند، مهندسان صنایع نساجی دربارهٔ این مواد می‌گویند:پشم الیافی است که مانند مو و کرک، از پروتین مخصوص به عنوانکراتینتشکیل شده است، که همین پروتین به علت داشتن مواد زیادی گوگرد از سایر پروتین هاا متمایز می‌باشد.
روش بافت موج
این نوع پارچه بر روی دستگاه‌های بافندگی سنتی، ۲ وردی و ۴وردی بافته می‌شود و دارای عرض متغیر, معمولاً ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر می‌باشد. وردها به وسیله طناب و ابزارهایی به نام قرقره , و سازهای کوچک و بزرگ به بالای دستگاه و از پایین به پدالهایی متصل می‌باشد
نحوه کار با دستگاه موج بافی
و با بالا و پایین رفتن پدالها، تارها به دو دسته تقسیم شده و «دهنه کار» ایجاد می‌گردد. در این حال با عبور ماکو, در وسط دهنه، پود گذاشته می‌شود. سپس با عوض کردن پاها، «ورد» دیگر را به حرکت درآورده, و بافت پارچه صورت می‌پذیرد.
موج بافی
موج بافی امروز
صنعت موج بافی در منطقه کردستان سابقه قابل توجهی دارد و موج بافان اغلب در شهرهای این استان هستند.
اگر به سال های نه چندان دور برگردیم، می بینیم بسیاری از مردم این منطقه استفاده از موج , در منازل خود را نوعی هنر و خانه داری کدبانو می دانستند.
در آن سال ها، موج به عنوان قسمتی از جهیزیه دختران کرد و عشایر محسوب می شد، ولی امروز موج، جای خود را به اجناس نامرغوب و بیگانه خارجی داده است.
دلیل کم شدن پارچه های موج باف
موج باف ها حالا با ورود بی رویه کالاهای چینی و اجناس خارجی اغلب بیکار شده اند و این هنر کهن رو به فراموشی است.
موج بافی
حالا دیگر کسی پارچه های موج بافی شده را نمی خرد و به خانه اش نمی برد و این هنر هم مانند اغلب , هنرهای سنتی کشورمان از خانه ها به عزلت بازارهای کرمانشاه و کردستان رفته و کاربرد چندانی ندارد.
منابع:
ویکی پدیا
بیتوته
ویکی چه جور
دانشنامه نمیک از تمامی هنردوستان ،اساتید ایران برای پیشرفت ایران عزیزمان در تمامی زمینه ها دعوت به همکاری می نماید شما عزیزان با با دادن نظر و ارسال اطلاعات تکمیلی خود در این زمینه برای پیشرفت کشور عزیزمان در علم و فن آوری میتوانید باعث پیشرفت و تکامل کشور شوید
راهای ارتباط با ما
ایمیل : info@nmik.ir
برای سهولت ارسال نظرات و ارتقاء دانشنامه شما همچنین میتوانید متن و عکسهای خود را در وات ساپ با این شماره :09014465636 ارسال نمایید.
با تشکر تیم نمیک
ادامه...
حشره شناسی و دفع آفات مقدماتی
الگوهای نمد
فسیل جالب ایران